بلاگ
در دنیای امروز که وبگردی بخش جداییناپذیری از زندگی روزمره ما شده، امنیت اطلاعات آنلاین از اهمیت بالایی برخوردار است. هر بار که وارد یک وبسایت میشویم، اطلاعاتی بین مرورگر ما و سرور آن وبسایت رد و بدل میشود. آیا تا به حال به علامت قفل کوچکی که کنار آدرس برخی وبسایتها ظاهر میشود، توجه کردهاید؟ یا شاید متوجه شدهاید که بعضی آدرسها با HTTP شروع میشوند و بعضی دیگر با HTTPS؟ این تفاوت HTTP و HTTPS در واقع نشاندهنده یک جنبه حیاتی از امنیت وب است که مستقیماً بر حریم خصوصی و امنیت دادههای شما تأثیر میگذارد. اگر میخواهید بدانید این دو پروتکل چه تفاوتی با هم دارند و چرا HTTPS برای امنیت وب ضروری است، با ما همراه باشید.
HTTP مخفف “Hypertext Transfer Protocol” یا “پروتکل انتقال ابرمتن” است. این پروتکل، ستون فقرات اصلی اینترنت و زیربنای ارتباطات وب محسوب میشود. زمانی که شما آدرس یک وبسایت را در مرورگر خود وارد میکنید (مثلاً http://example.com)، مرورگر شما با استفاده از HTTP درخواستی را به سرور آن وبسایت ارسال میکند و سرور نیز پاسخ (شامل محتوای وبسایت) را از طریق همین پروتکل به مرورگر شما برمیگرداند.
مشکل اصلی HTTP این است که تمام اطلاعات (شامل متن، تصاویر، فرمها، نامهای کاربری و رمزهای عبور) را به صورت متن ساده (Plain Text) در شبکه ارسال میکند. این یعنی هر کسی که به شبکه شما دسترسی داشته باشد (مثلاً در یک شبکه Wi-Fi عمومی، یا توسط ارائهدهنده خدمات اینترنت شما) میتواند به راحتی اطلاعاتی که شما ارسال یا دریافت میکنید را مشاهده و شنود کند. این آسیبپذیری، HTTP را در برابر حملاتی مانند:
مهاجمان میتوانند به راحتی اطلاعات در حال انتقال را ببینند.
مهاجمان میتوانند اطلاعات را در طول مسیر تغییر دهند یا به آن اضافه کنند.
مهاجم خود را به جای سرور یا کلاینت جا میزند و ترافیک را کنترل میکند.
بنابراین، استفاده از HTTP برای وبسایتهایی که اطلاعات حساس (مانند اطلاعات بانکی، رمز عبور، یا اطلاعات شخصی) را مبادله میکنند، بسیار خطرناک است.
HTTPS مخفف “Hypertext Transfer Protocol Secure” یا “پروتکل انتقال ابرمتن امن” است. همانطور که از نامش پیداست، HTTPS نسخه امن و بهبود یافته HTTP است. تفاوت HTTP و HTTPS در همین “S” است که به معنای “Secure” (امن) است. این امنیت اضافی از طریق پروتکلهای SSL (Secure Sockets Layer) و TLS (Transport Layer Security) تأمین میشود.
SSL/TLS لایهای از رمزنگاری را بین مرورگر شما و سرور وبسایت ایجاد میکند. زمانی که شما به یک وبسایت با HTTPS متصل میشوید، مراحل زیر به صورت خلاصه انجام میشوند:
مرورگر شما و سرور وبسایت یک "دستدادن" رمزنگاری شده را آغاز میکنند. در این مرحله، سرور گواهی SSL/TLS خود را به مرورگر ارائه میدهد.
مرورگر صحت گواهی را بررسی میکند تا مطمئن شود وبسایت توسط یک مرجع صدور گواهی (Certificate Authority - CA) معتبر صادر شده و اطلاعات آن صحیح است. این مرحله از جعل هویت سرور جلوگیری میکند.
پس از تأیید گواهی، مرورگر و سرور یک کلید مشترک (Symmetric Key) برای رمزنگاری ارتباطات بعدی ایجاد و تبادل میکنند. این کلید فقط برای آن جلسه ارتباطی استفاده میشود.
از این پس، تمام اطلاعاتی که بین مرورگر و سرور رد و بدل میشوند، با استفاده از این کلید رمزنگاری میشوند. حتی اگر مهاجمی بتواند به دادهها دسترسی پیدا کند، بدون کلید رمزگشایی، قادر به درک آنها نخواهد بود.
برای درک بهتر تفاوت HTTP و HTTPS، میتوانیم آنها را در چند بعد مقایسه کنیم:
بزرگترین تفاوت HTTP و HTTPS در سطح امنیت آنهاست. HTTP یک پروتکل ناامن است که اطلاعات را به صورت متن ساده و بدون رمزنگاری ارسال میکند و به راحتی قابل شنود و دستکاری است. در مقابل، HTTPS با استفاده از پروتکلهای SSL/TLS، تمامی اطلاعات را رمزنگاری میکند. این بدان معناست که دادههای شما در طول مسیر، حتی اگر توسط مهاجمان رهگیری شوند، غیرقابل خواندن باقی میمانند.
نیازی به گواهینامه امنیتی ندارد، در حالی که برای فعالسازی HTTPS، وبسایت شما حتماً باید یک گواهینامه SSL/TLS معتبر داشته باشد. این گواهینامه توسط یک مرجع صدور گواهی (CA) صادر میشود و هویت وبسایت را تأیید میکند.
پروتکل HTTP به طور پیشفرض از پورت 80 برای ارتباط استفاده میکند، در حالی که HTTPS از پورت 443 استفاده میکند. این تغییر پورت نیز بخشی از ساختار امنیتی HTTPS است.
وبسایتهای HTTP معمولاً در مرورگرها با عنوان "Not Secure" (ناامن) یا با یک علامت هشدار نمایش داده میشوند که باعث کاهش اعتماد کاربران میشود. در مقابل، وبسایتهای HTTPS با علامت قفل سبز رنگ و یا عبارت "Secure" (امن) مشخص میشوند که حس امنیت و اعتماد را در کاربران افزایش میدهد.
از دیدگاه بهینهسازی موتورهای جستجو، HTTPS یک عامل رتبهبندی مثبت است. گوگل رسماً اعلام کرده که وبسایتهایی که از HTTPS استفاده میکنند، امتیاز بیشتری کسب کرده و میتوانند رتبه بهتری در نتایج جستجو داشته باشند. استفاده از HTTP میتواند به رتبه سئوی سایت شما آسیب بزند.
به دلیل فرایند رمزنگاری و رمزگشایی، HTTPS ممکن است کمی سربار پردازشی داشته باشد و در برخی موارد، کمی کندتر از HTTP عمل کند. با این حال، پیشرفتهای اخیر در پروتکلهای SSL/TLS و سختافزارهای سرور، این تفاوت را به حداقل رسانده است، به طوری که سرعت بالای HTTPS در اکثر موارد محسوس نیست و امنیت بالای آن، این سربار ناچیز را کاملاً توجیه میکند.
امروزه تنها برای وبسایتهای بسیار قدیمی یا آنهایی که به هیچ وجه اطلاعات حساسی را مبادله نمیکنند، استفاده میشود. اما HTTPS برای تمامی وبسایتها، به ویژه آنهایی که شامل فرمهای ورود، اطلاعات شخصی، پرداختهای آنلاین، یا هر گونه تبادل داده حساس هستند، کاملاً ضروری است.
جهت دریافت اطلاعات بیشتر درمورد دورهها و اساتید با مشاورین دوران آکادمی در ارتباط باشید.
HTTPS فراتر از صرفاً رمزنگاری دادههاست و نقشهای حیاتی در امنیت وب ایفا میکند:
اطمینان میدهد که اطلاعات شخصی شما، از جمله نام کاربری، رمز عبور، جزئیات کارت اعتباری و سایر دادههای حساس، در حین انتقال از چشم افراد سودجو پنهان میماند. این امر برای وبسایتهای بانکی، فروشگاههای آنلاین و هر سرویسی که نیاز به ورود کاربر دارد، کاملاً ضروری است.
نه تنها دادهها را رمزنگاری میکند، بلکه تضمین میکند که آنها در طول مسیر دستکاری نشدهاند. این پروتکل هرگونه تغییر در دادهها را شناسایی کرده و از دستکاری اطلاعات جلوگیری میکند.
با استفاده از گواهینامههای SSL/TLS، HTTPS به مرورگر شما کمک میکند تا هویت سرور را تأیید کند. این بدان معناست که شما در حال اتصال به وبسایت واقعی هستید و نه یک سایت فیشینگ که توسط مهاجمان راهاندازی شده است. این ویژگی از حملات فیشینگ (Phishing) جلوگیری میکند.
وقتی کاربران علامت قفل سبز یا عبارت "Secure" را در کنار آدرس وبسایت میبینند، احساس امنیت و اعتماد بیشتری میکنند. این اعتماد، به خصوص برای کسبوکارهای آنلاین و وبسایتهای تجارت الکترونیک، حیاتی است. کاربران تمایل بیشتری به خرید یا وارد کردن اطلاعات خود در وبسایتهای امن دارند.
گوگل از سال 2014 به طور رسمی اعلام کرده است که HTTPS یکی از فاکتورهای رتبهبندی وبسایتها در نتایج جستجو است. وبسایتهایی که از HTTPS استفاده میکنند، میتوانند رتبه بهتری در موتورهای جستجو کسب کنند، که این امر به افزایش ترافیک و دیده شدن سایت کمک شایانی میکند.
بسیاری از ویژگیها و APIهای جدید وب (مانند موقعیت مکانی کاربر، اعلانها (push notifications) و کارگران خدماتی (Service Workers)) تنها در وبسایتهای HTTPS قابل استفاده هستند. این امر برای توسعهدهندگان وب نیز اهمیت دارد.
در بسیاری از کشورها، قوانین حریم خصوصی و حفاظت از دادهها (مانند GDPR در اروپا) وبسایتها را ملزم به محافظت از اطلاعات کاربران میکنند. استفاده از HTTPS یکی از راههای اصلی برای اطمینان از مطابقت با این قوانین است.
انتقال وبسایت از HTTP به HTTPS نسبتاً ساده است و شامل مراحل زیر میشود:
شما میتوانید گواهینامههای SSL را از مراجع صدور گواهی معتبر خریداری کنید. همچنین، گزینههای رایگانی مانند Let's Encrypt نیز وجود دارند که به شما امکان میدهند گواهینامه SSL رایگان دریافت کنید.
پس از دریافت گواهینامه، باید آن را بر روی سرور وبسایت خود نصب کنید. این فرآیند بسته به نوع سرور وب شما (مانند Apache، Nginx، IIS) متفاوت است. بسیاری از شرکتهای هاستینگ این کار را برای شما انجام میدهند.
باید تنظیمات وبسایت خود را به گونهای تغییر دهید که تمام محتوا و لینکها از HTTPS استفاده کنند. این ممکن است شامل بهروزرسانی لینکهای داخلی، تغییر آدرسهای URL در پایگاه داده، و اطمینان از بارگذاری تمام منابع (تصاویر، CSS، JavaScript) از طریق HTTPS باشد.
بسیار مهم است که تمام درخواستهای HTTP را به طور دائم (با ریدایرکت 301) به نسخه HTTPS وبسایت خود هدایت کنید. این کار هم برای کاربران و هم برای موتورهای جستجو ضروری است تا اطمینان حاصل شود که تمام ترافیک به نسخه امن سایت شما هدایت میشود و از مشکلات محتوای تکراری جلوگیری میشود.
پس از انتقال، URL وبسایت خود را در Google Search Console بهروزرسانی کنید و مطمئن شوید که Google Analytics نیز ترافیک HTTPS را به درستی ردیابی میکند.
در نهایت، تفاوت HTTP و HTTPS فراتر از یک “S” ساده در آدرس وبسایت است. این تفاوت نمایانگر یک جهش بزرگ در امنیت و حریم خصوصی آنلاین است. در حالی که HTTP یک پروتکل پایه و ناامن برای انتقال اطلاعات است، HTTPS با استفاده از رمزنگاری SSL/TLS، ارتباطی امن، خصوصی و با یکپارچگی بالا را فراهم میکند. برای هر وبسایتی، به ویژه وبسایتهایی که اطلاعات حساس را پردازش میکنند، استفاده از HTTPS نه تنها یک توصیه، بلکه یک ضرورت است. این امر نه تنها امنیت کاربران شما را تضمین میکند، بلکه به بهبود رتبهبندی سئو و افزایش اعتماد مخاطبان شما نیز کمک خواهد کرد. با توجه به اهمیت روزافزون امنیت سایبری، مهاجرت به HTTPS یک گام حیاتی برای هر صاحب وبسایت در دنیای امروز است.
بیشتر بخوانید :