بلاگ
حمله روز صفر (Zero-Day Attack) چيست؟
حمله روز صفر یا «Zero-Day Attack» از خطرناک‌ترین و پیچیده‌ترین حملات سایبری است. در این حملات، هکرها از یک آسیب‌پذیری امنیتی «شناخته نشده» سوء استفاده می‌نمایند. علت گذاشتن نام «روز صفر» این است که کاربران و توسعه‌دهندگان، تا رسیدن روزِ حمله، هیچ آشنایی با نوع آن و راه‌های آن ندارند. مانند خانه‌ای که قفل درب ورودی اش شکسته است و صاحب‌خانه از آن باخبر نیست. دزد به‌صورت ناگهانی وارد می‌شود. این دقیقاً همان اتفاقی است که در حمله روز صفر یا Zero Day پیش می‌آید.
چرا حمله روز صفر خطرناک است؟
بدیهی است که دلیل اصلی خطر حمله روز صفر، عدم آگاهی قبلی و ناگهانی بودن آن‌هاست. یعنی حتی مستحکم‌ترین ابزارهای امنیتی هم از تشخیص و جلوگیری آن عاجز هستند. همچنین، مهاجمان ماهر و زبَردست اغلب از این حملات به‌صورت غافلگیرانه استفاده می‌کنند.
اولین حمله روز صفر و سیر تکاملی آن
هرچند تاریخچه مشخصی از اولین حمله روز صفر در دست نیست، اما بعضی از قدیمی‌ترین‌های این حملات، به اوایل دهه ۲۰۰۰ بازمی‌گردد. در طی زمان، ابزارها و روش‌های حملات روز صفر پیچیده‌تر شده و به‌صورت‌های تازه‌تری نمایان شده‌اند. درحال حاضر هکرها و تیم‌های سایبری از راه‌های مدرن‌تری مثل استفاده از AI برای پیدا کردن حفره‌های جدید در سامانه‌ها استفاده می‌کنند.
جهت دریافت اطلاعات بیشتر درمورد دوره‌ها و اساتید با مشاورین دوران آکادمی در ارتباط باشید.
حمله Zero Day چه کسانی را هدف قرار می‌دهد؟
حمله روز صفر در اغلب موارد شرکت‌ها و نهادهای دولتی را هدف قرار می‌دهند. داده‌های حیاتی، اطلاعات محرمانه مالی و اسناد سِری که در این نهادها موجودند، برای هکرها ارزش فراوانی دارند.
با همه این اوصاف، زمانی‌که یک ضعف امنیتی در یک نرم‌افزار همگانی مثلاً مرورگرهای اینترنت پیدا شود، می‌تواند میلیون‌ها کاربر عادی را هم به خطر بیاندازد.
مقایسه حمله روز صفر با سایر حملات سایبری
حملات سایبری دسته‌بندی‌های زیادی دارند. هر یک از آنها هم ویژگی‌های مختص به خود را دارند؛ اما حمله ZeroDay با سایر حملات در این مورد تفاوت دارد که از آسیب‌پذیری‌های ناشناخته استفاده می‌کند. مثلاً حملات فیشینگ یا ویروس‌های متداول را می‌توان با فایروال‌ها و آنتی‌ویروس‌ها شناسایی کرد؛ اما حمله روز صفر، بدون آگاهی قبلی و به‌طور پنهانی عمل می‌کند. در قیاس با حملاتی مانند “DDoS”، که به‌منظور از کار انداختن سیستم‌ها می‌باشد، حملات روز صفر داده‌های حساس را نشانه‌گیری می‌کنند و با بدست آوردن دسترسی ناگهانی و دستکاری در سیستم‌ها آسیب می‌رسانند. به‌همین خاطر، خطرناک‌تر از بقیه حملات سایبری به‌حساب می‌آیند.
نمونه‌ای از حملات روز صفر: ویروس استاکس‌نت
یکی از زبانزد ترین نمونه‌های حمله Zero Day ، ویروس استاکس‌نت است که در سال ۲۰۱۰ به سامانه‌های صنعتی ایران نفوذ کرد و آسیب‌های شدیدی به زیرساخت‌های هسته‌ای وارد کرد. استاکس‌نت با نفوذ از راه یک آسیب‌پذیری ناشناخته، بدون شناسایی شدن به سیستم‌ها ورود کرد و از این راه تجهیزات هسته‌ای ایران را تا حدود زیادی تخریب کرد. این حمله یکی از اولین نمونه‌های سلاح‌های سایبری محسوب می‌شود و نمونه‌ای مشخص از توانایی تخریب حمله روز صفر است.
چگونه از خود در برابر حملات روز صفر محافظت کنیم؟
برای مقابله با این نوع حملات، کاربران و سازمان‌ها باید تکنیک‌های مدرن امنیتی را در اولویت کار قرار دهند. به‌روزرسانی مرتب سیستم‌ها، به‌کارگیری فایروال‌های قوی و استفاده از سیستم‌های پیشگیری از نفوذ (IPS) قادرند تا خطرات را به حداقل برسانند.
ابزارهای پیشگیری نفوذ چگونه باید به کار گرفته شوند؟
مدیران شبکه باید از ابزارهای تحلیل رفتار کاربر (UBA) بهره تمام را ببرند. آنها باید با بررسی دقیق عملکرد کاربران، رفتارهای شک برانگیز را شناسایی و اخطارهای ضروری را به آنها بدهند. ابزارهای تحلیل رفتار آنلاین، حرکت‌های مشکوک و هر تغییر غیرعادی را تشخیص می‌دهند و در جهت جلوگیری از نفوذهای تخریبی، واکنش نشان می‌دهند.
آیا کاربران عادی هم باید نگران ZeroDay باشند؟
این حملات اغلب سازمان‌ها و نهادهای برجسته را قربانی می‌کنند. اما به هر حال کاربر عادی نیز بسته به اهمیت اطلاعاتش ممکن است مورد هدف واقع شود. مخصوصاً اگر حمله‌ای به نرم‌افزارهای پرکاربرد مثل مرورگرهای وب یا سیستم‌عامل‌ها شود، شاید کاربران خانگی را هم درگیر نماید. پس باید گفت، همه افرادی که در فضای آنلاین هستند باید با راه‌های پیشگیری تهدیدات، از جمله به‌روز رسانی‌های مستمر، آشنا باشند.
آیا می‌توان حملات روز صفر را کاملاً متوقف کرد؟
از بین بردن کامل حملات روز صفر تا به امروز کاری ناممکن است؛ به این دلیل که همیشه حفره‌های تازه‌ای در سیستم‌ها پیدا می‌شوند. اما پیشرفت در فناوری‌های امنیتی و هوش مصنوعی حداقل کاری کرده است که فرصت برای کشف و شناسایی حمله مطلوب‌تر شود و خنثی کردن آن زودتر انجام شود. تحلیل‌های پیشرفته و یادگیری ماشین به کشف رفتارهای غیرعادی کمک زیادی می‌کند و امکان جلوگیری از حملات روز صفر را تا ضریب بالایی افزایش می‌دهد.
حمله روز صفر پدیدهای واضح از آسیب‌پذیری‌های پنهان دنیای آنلاین می‌باشد و به ما متذکر می‌شودکه امنیت سایبری یک الزام مستمر و همواره در پیشرفت است. هرچند این حمله‌ها در دسته‌ی خطرناک‌ترین تهدیدات برای سازمان‌ها و کاربران محسوب می‌شوند، اما با یادگیری نکات امنیتی و کاربرد فناوری‌های پیشرفته می‌شود از شدت اثر آنها کم کرد. حمله Zero Day ، نشان از قدرت هکرها در فرصت‌طلبی از ضعف‌هاست. حمله روز صفر این حقیقت را آشکار می‌کند که هر سیستمی همیشه در معرض تهدید است و از اهمیت امنیت سایبری هرگز کاسته نخواهد شد.